برای مشاهده کیفیت بهتر عکس، کلیک کنید.
پروانه یا جواز ساختمان یک پرونده رسمی از شهرداری است که به مالک یا پیمانکار اجازه می‌دهد تا پروژه ساخت و ساز یا بازسازی را طبق چهارچوبی مشخص شروع کرده و ادامه دهد. انجام هرگونه عملیات ساخت و ساز بدون صدور پروانه ساختمان غیرقانونی بوده و توسط مراجع نظارت بر ساختمان متوقف خواهد شد. این استاندارها برای اطمینان از ایمنی صاحبان فعلی یا بعدی ساختمان در نظر گرفته‌شده است.
اصلی‌ترین هدف اخذ مجوز ساخت اطمینان از ساخت و سازی قانونی مطابق با مشخصات فنی و رعایت اصول شهرسازی مطابق با آیین‌نامه‌ها و ضوابط طرح جامع شهری است. بهره‌مندی از تسهیلات بانکی، بیمه شدن ساختمان و افراد مشغول کار در ساختمان، جلوگیری از بروز حوادث ساختمانی و استفاده از تجارب فنی و مهندسی در ساخت بنا از دیگر دلایل اخذ جواز ساختمان به شمار می‌آیند.
در مرحله نخست، مالک یا وکیل ملک (فرد دارای وکالت از طرف مالک یا مالکین) با ارائه مدارک زیر درخواست پروانه خود را در دفاتر خدمات الکترونیک شهر ثبت می‌کند.
اصل و کپی سند یا سندهای ملک، حضور همه مالکین یا یک نفر دارای وکالت از سایرین، کارت شناسایی (کارت ملی)، برگه تسویه‌حساب عوارض نوسازی شهرداری سال‌های گذشته و سال جاریدر مرحله قبل اصطلاحاً پرونده تشکیل می خورد! بعد از تشکیل، می‌بایست بازدید صورت گیرد. در بازدید موارد زیر تعیین و گزارش می‌شود:
ابعاد ملک، عرض گذر، بنای موجود، موقعیت مجاورین در صورت داشتن مواردی از قبیل پخ در بنا و … .
در ادامه دستور نقشه طی یک سیکل اتوماسیون اداری برای ملک موردنظر صادر می‌شود. اطلاعاتی از قبیل ابعاد باقی‌مانده ملک پس از اصلاحی‌های موردنظر شهرداری، مساحت پس از اصلاحی، تعداد طبقات و سطح اشغال هر طبقه در دستور نقشه ذکر می‌گردد. معمولاً بر اساس پهنه‌ای که ملک در آن واقع‌شده، متراژ سند (نه متراژ وضع موجود زمین) و عرض‌گذر، حجم ساختمان شامل تعداد طبقات و سطح اشغال آن‌ها تعیین می‌گردد.
در این مرحله نقشه معماری بر اساس ضوابط مورد عمل شهرداری و دستور نقشه صادرشده برای ملک طراحی می‌گردد. مهم‌ترین مرحله در سیکل صدور پروانه، طراحی نقشه معماری است تا حداکثر پتانسیل طرح به لحاظ متراژ، تعداد پارکینگ و کیفیت فضاها ارائه شود.
پس از رفع ایرادات ضوابطی عنوان‌شده از سوی دفاتر خدمات الکترونیک و نهایی شدن نقشه معماری، از سوی واحد صدور پروانه هر منطقه عوارض تراکم شهرداری بر اساس متراژهای موجود در هر طبقه و نوع کاربری آن، محاسبه و تعیین می‌شود.
پس از اخذ تأییدیه اداره درآمد منطقه شهرداری مبنی بر پرداخت و تسویه عوارض متعلقه، اصطلاحاً پروژه به مرحله پیش‌نویس پروانه می‌آید. در صورت لزوم (ساختمان بیش از ۵ طبقه) گزارش آزمایش مکانیک خاک در این مرحله و هم‌زمان با تهیه نقشه‌های سازه، برق و مکانیک تهیه و از سازمان نظام‌مهندسی تأییدیه اخذ می‌گردد.
درخواست تعیین ناظر در دفاتر خدمات ثبت و پس از عقد قرارداد با ناظر یا ناظرین برگه‌های سهمیه آن‌ها به انضمام قرارداد فی‌مابین را به‌عنوان ملاک تکمیلی پیش‌نویس پروانه به دفتر خدمات الکترونیک تحویل می‌دهیم. به‌علاوه برگه تعهد رعایت اصلاحی، تعهد اخذ تأییدیه نما و … نیز ازجمله مدارک پیش‌نویس است که باید صرفاً توسط مالک (نه وکیل) تهیه شود.
پرونده‌هایی که متراژ زیر بنایی آن‌ها بیش از ۲۰۰۰ مترمربع باشد مشمول اجرای ماده ۳۳ نظام‌مهندسی ساختمان می-شوند. این یعنی نقشه‌های چهار رشته معماری، سازه، برق و مکانیک می بایست به‌صورت اجرایی با داشتن تمامی جزئیات (اصطلاحاً نقشه‌های فاز ۲) ترسیم‌شده و از سوی سازمان نظام‌مهندسی ساختمان مورد تائید قرار گیرند. این پروسه زمان بر بوده و ممکن است چندین بار نقشه‌ها دچار اصلاح شوند. توصیه بر این است که در نقشه‌های اولیه (فاز یک) چنین پروژه‌هایی الزامات و ضوابط نظام‌مهندسی در نظر گرفته شود تا در صورت تبدیل نقشه‌ها به فاز ۲ اصلاحات کمتر بوده و در زمان صرفه‌جویی شود.
بنابراین مدارک پیش‌نویس پروانه شامل موارد زیر می‌شود که باید توسط مالک تهیه و به دفتر خدمات الکترونیک ارائه شود.
نقشه‌های سازه و تأسیسات برق و مکانیک به همراه برگه های سهمیه خدمات مهندسی (اصطلاحاً برگه سبز چهار رشته) ممهور به مهر مهندسین محاسب، قرارداد مالک و ناظر و برگه سهمیه ناظر، برگ تعهد رعایت اصلاحی، برگ تعهد تائید نما، فایل‌های نقشه های سازه، برق و مکانیک، چک لیست‌های مرتبط نظیر مبحث ۱۹، مبحث ۶ و بارگذاری، زلزله و غیره، برگه تعهد مشاور ژئوتکنیک و برگه تأییدیه گزارش خاک و چند مورد دیگر که بسته به پروژه‌های خاص ممکن است لازم شود.
پس از تائید نقشه‌های چهار رشته پروسه اخذ تأییدیه‌های دفتر خدمات الکترونیک، طرح تفصیلی و بر و کف،رئیس صدور پروانه، معاون شهرسازی و معماری و نهایتاً تأییدیه شهردار به‌صورت سیستمی انجام و پروانه ساختمان چاپ می شود.
ممکن است در مرحله اولیه و پس از صدور دستور نقشه، به دلایلی نظیر تعیین کد صفر ملک، عرض بیشتر در ورودی و از این قبیل نیاز به اخذ نظر شورای معماری هر منطقه بوده و حقوق ملک تثبیت شود.
نکته آخر اینکه زمان اعتبار پروانه ساختمان ۲ سال از تاریخ صدور است که تا ۲ سال دیگر هم قابل تمدید خواهد بود. مهلت اتمام عملیات ساختمانی هم برحسب متراژ و تعداد طبقات جدولی دارد . به‌عنوان یک معیار کلی حدود ۴ سال در نظر گرفته می شود.
ممکن است در حین ساخت به دلایل مختلف نقشه معماری اولیه تغییر کند. در این صورت سیکل مشابهی نظیر صدور پروانه اولیه اما به‌عنوان “پروانه تغییر نقشه” با تشکیل پرونده در دفتر خدمات الکترونیک مربوطه طی می‌شود و پروانه جدیدی صادر می‌گردد.
در حین اجرا ممکن است مازاد بر متراژ پروانه، اضافه بنا داشته باشیم. در این صورت سیکل گواهی عدم خلاف طی می‌شود و در صورت عدم تجاوز از مقادیر مجاز خلاف! عوارض معادل آن اخذ و گواهی عدم خلاف آن صادر می‌شود. در غیر این صورت در کمیسیون ماده ۱۰۰ مطرح و معمولاً رای به تخریب داده می‌شود.